Czynności prawne. Zagadnienia wstępne.

 Czynności prawne.

• Zagadnienia wstępne

• Zdarzenie cywilnoprawne

• Fakty (okoliczności), z którymi hipotezy norm wiążą określone w dyspozycjach norm konsekwencje cywilnoprawne.

• Skutki (konsekwencje) zdarzeń cywilnoprawnych:

• powstanie stosunku;

• zmiana podmiotu/podmiotów stosunku;

• zmiana treści stosunku;

• ustanie stosunku;

• skutki w sferze podmiotowości prawnej.

• Klasyfikacja zdarzeń cywilnoprawnych

• Czynności konwencjonalne – działania, których sens nie wynika z samej ich natury, ale jest wyznaczany przez porządek prawny;

• Inne zdarzenia – fakty, które powstają i istnieją niezależnie od obowiązującego porządku prawnego.

I. Zdarzenie sensu stricto

II. Działania

• Czynności zmierzające do wywołania skutku prawnego:

• Czynności prawne;

• Orzeczenia sądowe;

• Akty administracyjne.

• Inne czyny:

• Zgodne z prawem;

• Bezprawne.

• Czynność prawna

Stan faktyczny, w skład którego wchodzi co najmniej jedno oświadczenie woli, polegające na wyrażeniu przez podmiot prawa cywilnego zamiaru wywołania 

oznaczonych skutków prawnych (utworzenia, zmiany, zniesienia wiążących go stosunków cywilnoprawnych).

• W skład czynności prawnej wchodzi:

• zawsze co najmniej jedno oświadczenie woli,

• dodatkowe elementy np. czynności faktyczne.

Brak któregokolwiek elementu przewidzianego dla dokonania danej czynności prawnej powoduje, że czynność prawna nie powstaje, a przez to nie wywołuje zamierzonych skutków.

• Skutki czynności prawnych

Art. 56 KC 

Czynność prawna wywołuje nie tylko skutki w niej wyrażone, lecz również te, które wynikają z ustawy, z zasad współżycia społecznego i z ustalonych zwyczajów.

• Rola czynności prawnych

• Czynność prawna jest instrumentem, za pomocą którego podmioty prawa cywilnego mogą kształtować (tworzyć, znosić i zmieniać) wiążące je stosunki prawne, czyli przyjmować na siebie obowiązki prawne i zyskiwać uprawnienia. W ten sposób czynności prawne służą realizacji zasady autonomii woli.

• Autonomia woli – podmioty dokonujące czynności prawnych mają swobodę w zakresie:

• podjęcia decyzji co do dokonania/niedokonania danej czynności;

• wyboru kontrahenta;

• ukształtowania treści stosunku cywilnoprawnego.

• Przykładowe ograniczenia autonomii woli:

• sprzeczność z ustawą; 

• sprzeczność z zasadami współżycia społecznego; 

• normy bezwzględnie obowiązujące (imperatywne); 

• prawa przyrody.

• Klasyfikacja czynności prawnych

•  W zależności od ilości składanych oświadczeń woli:

• Jednostronne – dochodzą do skutku w drodze złożenia tylko jednego oświadczenia woli przez osobę, która dokonuje czynności prawnej;

• Wielostronne - dochodzą do skutku w drodze złożenia dwóch lub więcej oświadczeń woli;

• Umowy – złożone oświadczenia woli muszą być zgodne;

• Uchwały – odpowiednia większość złożonych oświadczeń woli musi być zgodna;

• W zależności od elementów tworzących stan faktyczny danej czynności prawnej:

• Konsensualne – dla dokonania czynności prawnej wystarczające jest złożenie jednego lub kilku oświadczeń woli;

• Realne – dla dokonania czynności prawnej oprócz złożenia jednego lub kilku oświadczeń woli konieczne jest przeniesienie faktycznego władztwa nad rzeczą lub wpis do właściwego rejestru.

• W zależności od zmian, jakie wskutek czynności powstają w majątku osoby dokonującej czynności prawnej:

• Czynności zobowiązujące – polegają na zobowiązaniu się jednej strony do spełnienia określonego świadczenia na rzecz innej osoby (zwiększenie pasywów):

• Jednostronnie zobowiązujące;

• Dwustronnie zobowiązujące.

• Czynności rozporządzające – polegają na przeniesieniu, obciążeniu, ograniczeniu lub zniesieniu prawa majątkowego (zmniejszenie aktywów);

• Czynności o podwójnym skutku (zobowiązująco-rozporządzające).

• W zależności od zmian, jakie następują w sferze majątkowej osoby, na której rzecz czynność została dokonana:

• Czynności przysparzające – polegają na dokonaniu korzystnej zmiany w majątku innej osoby (zwiększeniu jej aktywów lub zmniejszeniu pasywów)

• Odpłatne – przysporzenie następuje w zamian za określoną korzyść majątkową;

• Nieodpłatne – przysporzenie nie wiąże się z korzyścią majątkową osoby dokonującej czynności.

• Czynności przysparzające dzielą się ze względu na istnienie podstawy prawnej przysporzenia (tj. kauzy):

• Kauzalne (przyczynowe) – ważność przysporzenia zależy od istnienia prawidłowej kauzy;

• Abstrakcyjne – ważność przysporzenia nie zależy od jakiejkolwiek kauzy.

• Rodzaje kauz:

• causa obligandi vel acquirendi – przysporzenie ma na celu nabycie prawa lub innej korzyści;

• causa solvendi – przysporzenie ma na celu zwolnienie się od zobowiązania;

• causa donandi – przysporzenie ma na celu obdarowanie innej osoby.

• Poza podziałem na czynności zobowiązujące, rozporządzające i o podwójnym skutku, a także w oderwaniu od czynności przysparzających pozostają czynności upoważniające.

• Czynności upoważniające – ich treść dotyczy udzielenia kompetencji innemu podmiotowi do dokonywania określonych czynności konwencjonalnych.