Użycie wielkiej i małej litery / Tytuły aktów prawnych

 

10.2. Użycie wielkiej i małej litery – 10.2.1. Tytuły aktów prawnych

10.2. Użycie wielkiej i małej litery

10.2.1. Tytuły aktów prawnych

Traktaty, porozumienia, konwencje, karty, protokoły i umowy

a) Tytuł pełny

Zasada ogólna: w oficjalnej nazwie (pełnym tytule) dokumentu tylko pierwszy wyraz należy pisać wielką literą.

Uwaga:

Zawsze należy sprawdzać, czy mamy do czynienia z oficjalną nazwą (tytułem) dokumentu (np. czy przymiotnik europejski stanowi część tytułu, czy pełni tylko funkcję informacyjną):

Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską, Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej

Traktat o przystąpieniu Rzeczypospolitej Polskiej do Unii Europejskiej

Porozumienie o Europejskim Obszarze Gospodarczym

Porozumienie w formie wymiany listów między Rzecząpospolitą Polską a Wspólnotą Europejską dotyczące załącznika IVb Umowy przejściowej dotyczącej handlu i spraw związanych z handlem między Rzecząpospolitą Polską a Europejską Wspólnotą Gospodarczą i Europejską Wspólnotą Węgla i Stali oraz Układu europejskiego ustanawiającego stowarzyszenie między Rzecząpospolitą Polską a Wspólnotami Europejskimi i ich państwami członkowskimi

Porozumienie międzyinstytucjonalne pomiędzy Parlamentem Europejskim, Radą i Komisją w sprawie dyscypliny budżetowej i należytego zarządzania finansami

Porozumienie o partnerstwie i współpracy

Jednolity akt europejski

Partnerstwo dla członkostwa

Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności

Konwencja między Rzecząpospolitą Polską a Zjednoczonym Królestwem Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej w sprawie unikania podwójnego opodatkowania i zapobiegania uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i od zysków majątkowych

Karta praw podstawowych Unii Europejskiej

Wspólnotowa karta socjalnych praw podstawowych pracowników

Protokół socjalny, Protokół w sprawie stosowania zasad subsydiarności i proporcjonalności

Protokół 1 do Umowy między Europejską Wspólnotą Węgla i Stali i Republiką Turcji dotyczącej handlu produktami objętymi Traktatem ustanawiającym Europejską Wspólnotę Węgla i Stali, Protokół dodatkowy do Środkowoeuropejskiej umowy o wolnym handlu

Porozumienie nicejskie dotyczące międzynarodowej klasyfikacji towarów i usług dla celów rejestracji znaków

Umowa przejściowa dotycząca handlu i spraw związanych z handlem pomiędzy Wspólnotą Europejską, Europejską Wspólnotą Węgla i Stali oraz Europejską Wspólnotą Energii Atomowej, z jednej strony, a Republiką Kazachstanu, z drugiej strony

b) Skrócone, jednowyrazowe nazwy i tytuły

Jeżeli w tekście używa się skróconych, jednowyrazowych nazw dokumentów i aktów prawnych, umów, traktatów itp., których pełna nazwa została wymieniona wcześniej, to te skrócone nazwy można zapisać wielką literą w przypadkach uzasadnionych względami czytelności i zrozumiałości tekstu:

Zgodnie z art. 290 Traktatu prawodawca powierza Komisji zadanie polegające na uzupełnieniu lub zmianie niektórych, innych niż istotne, elementów wspomnianego rozporządzenia.

W przypadku jednowyrazowych określeń uzupełnionych zaimkiem wskazującym lub formą przymiotnika niniejszy zaleca się użycie małej litery, gdyż nie jest to skrócona nazwa, tylko określenie opisowe.

c) Tytuły skrócone i nazwy zwyczajowe – co najmniej dwuwyrazowe

W przypadku nazw zwyczajowych i skróconych nazw aktów prawnych wszystkie człony należy pisać małą literą – właśnie mała litera wskazuje na to, że mamy do czynienia z nazwą nieoficjalną:

traktat amsterdamski, traktat z Amsterdamu, traktat nicejski, traktat z Nicei, traktat rzymski, traktaty rzymskie, traktaty założycielskie, traktat lizboński (ale, w prawodawstwie unijnym: Traktat z Lizbony)

traktat akcesyjny

traktat konstytucyjny (nazwa rodzaju aktu, a nie nazwa własna)

konwencja paryska, konwencja brukselska, konwencja genewska (to nazwy zwyczajowe)

konwencja o ochronie praw człowieka (niepełny tytuł)

protokół z Palermo, protokół z Kioto

porozumienie nicejskie

umowa z Saarbrücken

W przypadku rozbudowanych tytułów umów, konwencji itp. dopuszcza się możliwość potraktowania skróconego zapisu jako tytułu (pierwszy wyraz wielka literą), o ile:

—

pierwszy wyraz (umowa, traktat itp.), zasadnicza struktura tytułu i określenie przedmiotu danego aktu zostały zachowane,

—

usunięte części tytułu dotyczyły mniej istotnych składników (orientacyjne przykłady: data, miejsce sporządzenia, podtytuł, informacje uzupełniające w nawiasach).

W przypadku zwrotów takich, jak dalej zwana umową/Umową, w niniejszej konwencji/Konwencji, jeżeli istnieje ryzyko pomyłki w związku z inną umową przytaczaną w tekście, zalecane jest użycie wielkiej litery (zwykle w chwili definiowania, np. zwaną dalej Umową).

d) Skrócone nazwy traktatów (traktat UE / Traktat UE, traktat WE / Traktat WE, traktat Euratom / Traktat Euratom)

Zasady dotyczące pisowni skróconych nazw traktatów (traktat UE / Traktat UE, traktat WE / Traktat WE, traktat Euratom / Traktat Euratom) przyjęte w poszczególnych instytucjach nie są jednolite.

W Dzienniku Urzędowym, poza dokumentami Trybunału Sprawiedliwości, obowiązuje zapis wielką literą.

W unijnym prawie wtórnym obowiązuje również zapis wielką literą słowa Traktaty (w liczbie mnogiej) w odniesieniu do TUE i TFUE traktowanych łącznie (ew., w kontekstach historycznych, TUE i TWE).

W prawodawstwie unijnym zapisujemy również wielką literą Traktat z Lizbony (choć: traktat z Amsterdamu, traktat z Nicei).

Unijne akty prawne – dyrektywy, rozporządzenia, decyzje, ustawy itp.

Istnieje rozbieżność między praktyką prawną a przepisami ortograficznymi. Przepisy ortograficzne mówią o pisaniu pierwszego słowa (czyli decyzja, rozporządzenie itp.) od wielkiej litery, praktyka prawna zaś nakazuje nazwy aktów prawnych zapisywać w tekstach ciągłych małymi literami, a w tytułach wersalikami. Tytuły aktów prawnych Unii Europejskiej w tekście ciągłym zapisujemy zgodnie ze zwyczajem prawnym – małymi literami (rozporządzenie, dyrektywa, decyzja, zalecenie itp.), niezależnie od tego, czy występują z podaniem tytułu pełnego czy skróconego:

uwzględniając dyrektywę 2004/17/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 31 marca 2004 r. koordynującą procedury udzielania zamówień przez podmioty działające w sektorach gospodarki wodnej, energetyki, transportu i usług pocztowych (1), w szczególności jej art. 30 ust. 4 i 6,

Ponieważ Komisji nie zgłoszono żadnego oświadczenia o sprzeciwie na podstawie art. 7 rozporządzenia (WE) nr 510/2006, należy zatwierdzić przedmiotową zmianę.

Niniejsze rozporządzenie stosuje się od dnia 1 kwietnia 2011 r.

Tytuły komunikatów Komisji i innych podobnych dokumentów

Jeżeli komunikat ma tytuł „hasłowy” (tytuł stanowi samodzielną całość składniową, mogącą funkcjonować niezależnie od słowa komunikat) – tytuł ten zapisujemy w cudzysłowie, pierwszy wyraz wielką literą; wyraz komunikat, zapisywany małą literą, pozostaje przed cudzysłowem.

Jeżeli komunikat ma tytuł „opisowy” (słowo komunikat wchodzi w związki zgody lub rządu z innymi elementami tytułu) – zapis bez cudzysłowu, wszystkie wyrazy (włącznie z wyrazem komunikat) zapisujemy małą literą.

Uwaga:

—

Inaczej niż w przypadku programów (zob. pkt 10.2.8), słowo komunikat zawsze zapisywane jest małą literą (chyba że jest pierwszym słowem w zdaniu lub nagłówku).

—

Ta sama zasada dotyczy innych podobnych dokumentów (dokumenty robocze, białe/zielone/… księgi, sprawozdania itp.), także pochodzących z innych instytucji.

—

Cudzysłów nie jest konieczny, jeśli „hasłowy” tytuł został wyróżniony typograficznie, np. złożony w osobnej linii albo po dwukropku lub myślniku.

komunikat Komisji „Europejski program badań i innowacji w dziedzinie bezpieczeństwa”

komunikat Komisji w sprawie europejskiego program badań i innowacji w dziedzinie bezpieczeństwa

biała księga w sprawie roszczeń o naprawienie szkody wynikłej z naruszenia wspólnotowego prawa ochrony konkurencji

biała księga „Polityka w dziedzinie usług finansowych na lata 2005–2010”

Nazwy taryf, nomenklatur itp.

Nazwy zbiorów przepisów i norm (taryf celnych, kodeksów, nomenklatur itp.) mających formę dokumentu zapisujemy tak jak nazwy innych dokumentów, czyli pierwszy człon wielką literą, pozostałe – małymi. Zapis taki jest dopuszczalny również wtedy, gdy zbiór taki, o ugruntowa­nym znaczeniu, nie stanowi samodzielnego dokumentu, a jedynie część większego dokumentu ustanawiającego o innym tytule:

Nomenklatura scalona

Wspólnotowy kodeks celny

Akty prawne innych państw

W przypadku tłumaczenia nazw aktów prawnych innych państw należy je pisać małą literą:

niemiecka ustawa o kształceniu nr… z dnia… (nie jest to bowiem rzeczywisty tytuł, ale tłumaczenie; nazwa ustawy jest omówieniowa)

Konstytucja

Należy stosować te same zasady, które zostały omówione wyżej. W przypadku oficjalnych tytułów pierwszy wyraz należy pisać od wielkiej litery; nazwy zwyczajowe – małymi literami. Zatem:

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, Konstytucja 3 maja

ale:

zgodność z konstytucją, w polskiej konstytucji

artykuł 53 konstytucji portugalskiej stanowi…

Części aktów prawnych

Zapis zgodnie z ogólną polską zasadą ortograficzną: w spisie treści – tytuły rozdziałów i innych części dokumentu od wielkiej litery ze względów graficznych (bo to początek wypowiedzenia, zatem: Część 1, Rozdział 2, Podrozdział 3); w tekście – od małych liter (w rozdziale VII, w tytule V, część III).

10.2.2. Tytuły czasopism

W tytułach czasopism, cykli wydawniczych i w nazwach wydawnictw seryjnych zapisujemy wielkimi literami wszystkie słowa, z wyjątkiem spójników i przyimków występujących wewnątrz tych nazw – niezależnie od tego, czy tytuł jest odmienny czy nie:

Gazeta Wyborcza

Po Prostu

To i Owo

Biblioteka Wiedzy o Prasie

Tak samo zapisujemy tytuły stałych dodatków (stały dodatek ma własną numerację i ukazuje się regularnie, w terminach znanych czytelnikom):

Niezbędnik Inteligenta

Duży Format

Podtytuły czasopism (czyli formuły następujące każdorazowo po tytule) i tytuły dodatków jednorazowych zapisujemy tak jak tytuły książek – wielką literą rozpoczyna się tylko pierwszy wyraz:

Tele Tydzień. Popularny magazyn telewizyjny

10.2.3. Nazwy kampanii i konkursów

W nazwach kampanii i konkursów, którym organizatorzy chcą nadać specjalny tytuł, piszemy wielkimi literami każdy człon nazwy:

Konkurs Prac Młodych Naukowców Unii Europejskiej

Uwaga:

Proste, opisowe określenie przedmiotu kampanii lub konkursu nie uzasadnia wielkich liter:

konkurs otwarty EPSO – tłumacze konferencyjni; turniej badmintona

Tę samą zasadę należy stosować do europejskich „lat tematycznych” – rocznych kampanii informacyjnych poświęconych propagowaniu określonych zagadnień lub postaw i podobnych inicjatyw kulturalnych:

Europejski Rok Walki z Ubóstwem i Wykluczeniem Społecznym

Europejski Rok Kreatywności i Innowacji

Europejski Rok Dialogu Międzykulturowego

Europejskie Stolice Kultury

10.2.4. Nazwy wspólnot, instytucji, organów, komitetów, urzędów, władz

Zasady ogólne

Wszystkie człony oficjalnych nazw instytucji i organów (z wyjątkiem występujących wewnątrz nich przyimków, spójników i określeń typu: do spraw, imienia, pod wezwaniem, na rzecz, z wyjątkiem, w ramach, w dziedzinie, w zakresie, numer, nr itp.) należy pisać wielkimi literami:

Unia Europejska, Europejska Wspólnota Gospodarcza, Europejska Wspólnota Węgla i Stali, Europejska Wspólnota Energii Atomowej, Europejski Obszar Gospodarczy

Parlament Europejski, Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej, Europejski Komitet Ekonomiczno‑Społeczny, Trybunał Obrachunkowy, Rada Unii Europejskiej, Komisja Wspólnot Europejskich; w tych znaczeniach także jednoczłonowe nazwy skrócone tych instytucji należy pisać wielką literą, czyli: Parlament, Trybunał, Rada, Komisja.

Sekretariat Generalny Rady (organ administracyjny)

Dyrekcja Generalna ds. Energii

Nazwy komitetów, czyli:

Komitet Stałych Przedstawicieli, Stały Komitet ds. Rolnictwa Ekologicznego, Komitet Zarządzający ds. Cukru, Komitet Zarządzający ds. Trzeciego Wieloletniego Programu na rzecz Małych i Średnich Przedsiębiorstw w Unii Europejskiej, Komitet ds. Ochrony Znaków Geograficznych i Nazw Pochodzenia Produktów Rolnych i Spożywczych

Nazwy komisji Parlamentu Europejskiego:

Komisja Budżetowa, Komisja Kontroli Budżetowej, Komisja Spraw Zagranicznych

Nazwy urzędów:

Urząd Publikacji Unii Europejskiej (Urząd Publikacji), Europejski Urząd ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych

Nazwy poszczególnych dyrekcji generalnych Komisji i nazwy stałych jednostek organizacyjnych, niezależnie od ich szczebla:

Dyrekcja Generalna ds. Przedsiębiorstw i Przemysłu, Dyrekcja D – Polityka Innowacji, Dyrekcja D – Technologie Informacyjne i Komunikacyjne (ICT) w dziedzinie Zaufania i Bezpieczeństwa w Sieci, Dział – Zagadnienia Prawne, Gospodarcze i Finansowe, Konkurencja

Małą literą jednakże zapiszemy wszystkie człony nazw komórek organizacyjnych – niezależnie od ich szczebla – jeżeli mają one charakter doraźny, tymczasowy (oczywiście z wyjątkiem nazw geograficznych, nazwisk itp.):

grupa ad hoc ds. migracyjnych

grupa ad hoc ds. przestępczości nieletnich we Francji

Urzędy jednoosobowe/nazwy godności

Nazwy godności współczesnych i historycznych oraz tytułów naukowych i zawodowych piszemy małymi literami:

prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, premier, wojewoda lubuski, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, inżynier, król, książę, prezes, dyrektor

Nazwy urzędów jednoosobowych zapisujemy w aktach prawnych wielką literą:

akceptuje Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej

zatwierdza Prezes Rady Ministrów

opinia Europejskiego Inspektora Ochrony Danych

Zgodnie ze zwyczajem można też zapisywać nazwy urzędów jednoosobowych wielką literą w tekstach innych niż akty prawne, pod warunkiem że nazwa taka odnosi się do konkretnej osoby i występuje w pełnym brzmieniu:

Jan Kowalski został powołany na stanowisko Wojewody Świętokrzyskiego.

Nazwy obcych instytucji

Praktyka dotycząca zapisu nazw obcych instytucji nie jest jednolita.

Trybunał Sprawiedliwości opowiada się za tym, by tłumaczenia nazw obcych instytucji traktować jako formy opisowe i zapisywać małymi literami. W swoich tekstach Trybunał Sprawiedliwości z reguły cytuje takie nazwy w brzmieniu oryginalnym z podaniem w nawiasach objaśnienia w języku polskim, zapisywanego małymi literami.

W pozostałych instytucjach podobny zapis (podanie nazwy oryginalnej plus objaśnienie w języku polskim zapisane małymi literami lub użycie w tekście polskiej nazwy opisowej – zapisanej małymi literami – i podanie w nawiasie nazwy oryginalnej) jest również możliwy:

Belgia wyznaczyła Organe Central pour la Saisie et la Confiscation (centralny urząd ds. zajmowania i konfiskaty mienia) utworzony na mocy prawa z dnia 26 marca 2003 r.

Od dnia 1 stycznia 2002 r. koszty tych testów pokryte były płatnościami zaliczkowymi ze strony belgijskiego urzędu ds. interwencji i refundacji (zwanego dalej „BIRB” – Bureau d’Intervention et de Restitution belge).

Jednak często zdarza się, że nazwa instytucji jest tłumaczona na język polski, a brzmienia oryginalnego się nie podaje. W takim wypadku tłumaczenie jest traktowane jak nazwa własna tejże instytucji i zapisywane wielkimi literami:

Po zbadaniu sprawy francuskie Ministerstwo Spraw Zagranicznych odrzuciło wniosek.

Tam, gdzie mowa jest o kategoriach instytucji (a nie ich konkretnych przykładach), obowiązują małe litery:

Wniosek o azyl rozpatruje ministerstwo spraw wewnętrznych państwa przyjmującego.

10.2.5. Twory o charakterze instytucji: fundusze, instrumenty, sieci

Nazwy zinstytucjonalizowanych form działalności (jak np. fundusze, instrumenty, sieci współpracy) ustanowionych na mocy aktu prawodawczego zapisujemy wielkimi literami (z wyjątkiem przyimków, spójników i wyrażeń przyimkowych):

Instrument Współpracy w dziedzinie Bezpieczeństwa Jądrowego

Fundusz Solidarności Unii Europejskiej

Obok kryterium aktu ustanawiającego lub w sytuacjach gdy nie ma ono zastosowania, można posiłkować się kryterium uzupełniającym (instytucja de facto): Ugruntowane nazwy struktur, takich jak fundusze, instrumenty lub sieci współpracy, funkcjonujących w praktyce lub postrzeganych jako instytucje, można zapisywać wielkimi literami.

Na to, czy dany twór funkcjonuje lub jest postrzegany jako instytucja, wskazują takie przesłanki, jak: istnienie struktur organizacyjnych, aktywna działalność (np. organizowanie imprez, prowadzenie strony internetowej), a także względnie stały charakter (w odróżnieniu od struktur ad hoc):

grupa doradcza ad hoc ds. ładu korporacyjnego

grupa robocza ds. substancji chemicznych w zabawkach

Uwaga:

—

Samo wystąpienie określenia fundusz, instrument lub sieć w nazwie danej struktury nie oznacza automatycznie, że mamy do czynienia z instytucją – musi być spełnione kryterium aktu ustanawiającego ew. kryteria instytucji de facto.

—

Należy odróżniać (ważne zwłaszcza w przypadku sieci) opisowe określenia bytów, które powstały niejako samoistnie lub na marginesie innych działań (europejska sieć kolejowa – nikt jej jako takiej nie tworzył, państwa członkowskie budowały po prostu koleje i kolejowe przejścia graniczne) od tworów świadomie „od zera” utworzonych, wymagających konkretnych i ukierunkowanych działań, by mogły powstać i funkcjonować (Europejska Sieć Sądowa).

—

W pewnych sytuacjach o statusie danego pojęcia decyduje uzus (np. polski Fundusz Pracy).

10.2.6. Systemy, obszary, przestrzenie

Podobnie jak w punkcie poprzednim, pisownia zależy od tego, czy mamy do czynienia z oficjalnymi nazwami instytucji lub nazwami tworów postrzeganych jako takie (wielkie litery), czy nie (małe litery) – obowiązuje kryterium aktu ustanawiającego, ewentualnie uzupełnione o kryteria instytucji de facto. Różnica polega jedynie na tym, że odsetek określeń niebędących nazwami instytucji jest tu zdecydowanie większy. W przypadku obszarów i przestrzeni z reguły stosujemy zapis małymi literami, z wyjątkiem Europejskiego Obszaru Gospodarczego:

europejski obszar szkolnictwa wyższego

europejska przestrzeń sprawiedliwości

Nazwy systemów mających charakter instytucji zapisujemy wielkim literami, w odróżnieniu od systemów rozumianych jako zespoły powiązanych ze sobą elementów, rozwiązania techniczne itp. W szczególności istnienie obcojęzycznego skrótowca na oznaczenie połączenia ze słowem system nie wystarcza, by uznać, że mamy do czynienia z nazwą instytucji zapisywaną wielkimi literami:

Europejski System Banków Centralnych (instytucja utworzona na mocy protokołu nr 4 do traktatów)

system informacyjny Schengen (platforma wymiany danych)

10.2.7. Partnerstwo Wschodnie – i inne analogiczne struktury

Nazwę Partnerstwo Wschodnie piszemy wielkimi literami, uznając, że jest to nazwa jednej, zorganizowanej formy współpracy. Określenie to nosi wyraźne znamiona nazwy własnej.

10.2.8. Nazwy unijnych programów

Jeżeli program ma tytuł „hasłowy” (tytuł stanowi samodzielną całość składniową, mogącą funkcjonować niezależnie od słowa program) – tytuł ten zapisujemy w cudzysłowie, pierwszy wyraz wielką literą; wyraz program (wraz z ewentualnymi przydawkami) nie jest wtedy uważany za część nazwy programu, pozostaje przed cudzysłowem i jest zapisywany małą literą.

Jeżeli program ma tytuł „opisowy” (słowo program wchodzi w związki zgody lub rządu z innymi elementami tytułu) – zapis bez cudzysłowu, wyraz program stanowi część jego nazwy, a pierwszy wyraz nazwy jest zapisywany wielką literą:

program „Młodzież w działaniu”

trzeci program „Wzrost konkurencyjności przedsiębiorstw”

Siódmy program ramowy na rzecz badań

Program działania z Nairobi na rzecz rozwoju i wykorzystania nowych i odnawialnych źródeł energii

Uwaga:

Zasady powyższej nie należy automatycznie rozszerzać na wszelkie nazwy zawierające słowo program, gdyż niektóre z nich odnoszą się do zinstytucjonalizowanych form działalności i jako takie powinny być zapisywane wielkimi literami:

Program Środowiskowy Organizacji Narodów Zjednoczonych (UNEP)

10.2.9. Strategie, unie

Jeżeli od słowa strategia rozpoczyna się pełna nazwa dokumentu, należy stosować zasadę zapisu pierwszego słowa tytułu od wielkiej litery. Jeżeli jest jednak częścią nazwy niepełnej (obiegowej) lub określa jakąś ideę lub proces – jak w przypadku słowa unia – to należy wszystkie człony zapisać małą literą:

Strategia rozwoju energetyki odnawialnej (to pełna nazwa dokumentu, zatem pierwszy człon należy pisać wielką literą)

ale:

strategia lizbońska (to nazwa obiegowa)

strategia rozszerzenia z Essen (nazwa obiegowa)

unia gospodarcza i walutowa (to obszar ekonomiczny, a nie geograficzny, dlatego zasadny jest zapis małymi literami), podobnie: strefa euro (jednolity obszar płatności w euro)

unia ekonomiczna

unia celna

10.2.10. Prezydencja

Określenie prezydencja zapisujemy niezależnie od kontekstu małą literą.

10.2.11. Nazwy polityk

Polityka to nazwa idei, nie dokumentów, więc właściwy jest zapis małymi literami:

wspólna polityka transportowa, polityka azylowa, polityka edukacyjna, polityka gospodarcza,

wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa, europejska polityka bezpieczeństwa i obrony,

wspólna polityka rolna

10.2.12. Nazwy geograficzne

Wyrazy, które określają typ obiektu geograficznego lub administracyjnego, ale nie wchodzą w skład właściwej nazwy, piszemy małymi literami:

państwo Watykan, miasto Kopenhaga, jezioro Gopło, wyspa Uznam, kanał La Manche

Jeśli natomiast nazwa gatunkowa wchodzi w zakres nazwy własnej, oba człony zapisujemy wielkimi literami:

Góra Kościuszki, Rzeka Świętego Wawrzyńca, Wyspa Wielkanocna, Kanał Augustowski

Europa Zachodnia, zachodnia Europa

Przymiotniki: północny, południowy, zachodni, wschodni pisze się wielką literą, jeśli stanowią integralną część nazwy geograficznej, nazwy państwa albo innej jednostki terytorialnej lub administracyjnej, a małą literą, kiedy tylko określają część terytorium.

W nazwach geograficznych przymiotniki te stoją zwykle po rzeczowniku (z nielicznymi wyjątkami), przyjęło się zatem zapisywanie ich przed rzeczownikiem dla oznaczenia części terytorium:

Europa Zachodnia, Europa Wschodnia, Europa Środkowa

Zwiedziłem zachodnią Europę (= zachodnią część Europy).

Nazwy geograficzne:

Przylądek Północny, Beskidy Zachodnie, Morze Północne, Republika Południowej Afryki, Timor Wschodni

Część terytorium:

zachodnie Karkonosze, południowa Azja, wschodnia Polska, połowy na północnym Atlantyku

10.2.13. Witryny i portale internetowe

W nazwach witryn i portali internetowych zapisujemy wielkimi literami wszystkie słowa, z wyjątkiem spójników i przyimków występujących wewnątrz tych nazw:

Portal Funduszy Europejskich

Wiedza i Edukacja

10.2.14. Nazwy arabskie

W słowach arabskich rodzajnik określony al- (i jego odmiany: ad-, an-, ar-, as-, asz-, at-, az-) zapisuje się:

—

małą literą z rzeczownikami pospolitymi:

al-kaida (= baza)

—

wielką literą z nazwami własnymi:

Al-Kaida (= Baza)

Jeśli nazwa własna składa się z dwóch słów, to rodzajnik przed drugim słowem zapiszemy małą literą:

Hafiz al-Asad

10.2.15. Nazwy członków społeczności wyznaniowych

Nazwy członków społeczności wyznaniowych zapisujemy małymi literami:

talib, chrześcijanin, ewangelik